ตัวแปรปรับ และ ตัวแปรแทรก

ในทางตรงกันข้าม ตัวแปรปรับ เป็นตัวแปรที่ไปปรับความสัมพันธ์เกี่ยวข้องของตัวแปร 2 ตัว เช่น เพศ เป็นตัวแปรปรับ ความสัมพันธ์ระหว่าง เหตุผลเชิงจริยธรรมกับพฤติกรรมจริยธรรม

2. ความสำคัญทางพฤติกรรมศาสตร์ และตัวอย่าง

พฤติกรรมศาสตร์ ศึกษาพฤติกรรม โดยใช้ความรู้จากศาสตร์ตั้งแต่ 2 สาขาขึ้นไป ดังนั้นการวิเคราะห์เพื่ออธิบายว่า ตัวแปรตาม มีความเกี่ยวข้องหรือเป็นผลจากตัวแปร อีก 2 ตัวอย่างไรจึงมีความจำเป็น

3. เรื่องที่คนมักสงสัย

3.1 จะรู้อย่างไรว่าตัวแปร Z ตัวแปรแทรกหรือเปล่า

ตอบ

ตัวแปร x ต้องเป็นสาเหตุของ ตัวแปรแทรก และ ตัวแปรแทรก ต้องเป็นสาเหตุของตัวแปร Y จะรู้ได้โดยการทบทวนทฤษฎีบท หรือผลงานวิจัยที่อ้างได้ว่าเป็นสาเหตุของกันและกัน

3.2 ตัวแปรแทรกแบบสมบูรณ์ กับ ตัวแปรแทรกแบบบางส่วนต่างกันอย่างไร

ตอบ

ในโมเดลของตัวแปร z แทรกระหว่าง x กับ y

เราจะกล่าวว่า z เป็นตัวแปรแทรก อย่างสมบูรณ์ (full mediation) ระหว่าง x กับ y เมื่อ
– ความสัมพันธ์ระหว่าง x และ y มีนัยสำคัญ
– เมื่อเพิ่มตัวแปรแทรกเข้าไป ความสัมพันธ์ระหว่าง x กับ y ไม่มีนัยสำคัญ

ถ้า z เป็นตัวแปรแทรกแบบบางส่วน (partial mediation) แปลว่า x และ y มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำคัญ เมื่อเพิ่มตัวแปรแทรกเข้าไปความสัมพันธ์ของ x และ y ยังคงมีนัยสำคัญ

3.3 เราใช้การวิเคราะห์ ตัวแปรปรับ อย่างไร
ตอบ

ใช้การวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ หรือ PROCESS macro ใน SPSS

3.4 เราวิเคราะห์ตัวแปรแทรกอย่างไร
ตอบ

ใช้การวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ หรือ PROCESS macro ใน SPSS

____

เขียนโดย

รศ.ดุษฎี อินทรประเสริฐ

นายกสมาคมพฤติกรรมศาสตร์

12 กรกฎาคม 2565